بحران گریبان گیر صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی شد!
صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی با مشکلات و چالش‌های متعددی روبروست، که یکی از مهم‌ترین آن‌ها بازنشستگی‌های پیش از موعد است. این مسئله به‌ویژه برای مشاغل مشمول قانون سختی و زیان‌آوری کار، به شکل جدی منابع مالی سازمان را تحت تأثیر قرار داده و منجر به کسری قابل توجه در حق بیمه‌های دریافتی این صندوق شده است.
مشکل بازنشستگی‌های پیش از موعد
براساس آمار منتشر شده، بیش از نصف بازنشستگی‌های زیر مجموعه صندوق تأمین اجتماعی، پیش از موعد هستند و بیش از نیمی از این موارد نیز دارای درخواست مشاغل سخت و زیان‌آور بوده‌اند. این امر باعث ضربه مستقیم به منابع و کاهش توان مالی سازمان شده است. به‌ویژه آنکه در سال ۱۴۰۲، در برخی استان‌ها، بیش از ۷۰ درصد از درخواست‌های مشاغل سخت و زیان‌آور مورد تأیید قرار گرفته است.
ساختار مدیریتی و دولتی‌سازی
کارشناسان معتقدند که بحران صندوق تأمین اجتماعی تنها متأثر از بازنشستگی‌های زودهنگام نیست، بلکه مسائل ناشی از ساختار مدیریتی و دولتی شدن این سازمان، خود یکی از دلایل اصلی مشکلات فعلی است. مدیران متعدد و تصمیم‌گیران دولتی، بدون توجه به محاسبات تخصصی بیمه‌ای، تصمیمات تکلیفی و رفاهی اتخاذ کرده و تعهدات زیادی بر این صندوق تحمیل کرده‌اند. این روند باعث شده که سازمان از اصول اقتصادی و محاسبات بیمه‌ای فاصله بگیرد.
مشکلات نقدینگی و عدم پرداخت بدهی‌های دولت
بخش قابل توجهی از مشکلات تأمین اجتماعی ناشی از عدم پرداخت بدهی‌ها و تعهدات دولت به صندوق است. این بدهی‌ها، به‌جای نقدینگی مورد نیاز، اغلب به شکل واگذاری شرکت‌های بدهکار تأمین می‌شود که خود فشار بر منابع سازمان را افزایش می‌دهد.
نقش شورای عالی تأمین اجتماعی و تأثیرات منفی انحلال آن
انحلال شورای عالی تأمین اجتماعی در دولت‌های قبل، یکی از ضربه‌های اساسی به وضعیت مدیریتی این صندوق بود. این شورا پیش‌تر نقش مهمی در اتخاذ تصمیمات کلان و نظارت بر عملکرد سازمان داشت که با انحلال آن، مدیریت تأمین اجتماعی به‌طور کامل در اختیار وزارت کار قرار گرفت، و این رویکرد به مشکلات ساختاری بیشتر دامن زد.
جدول مقایسه‌ای مشکلات اصلی صندوق تأمین اجتماعی
مشکل تأثیرات
بازنشستگی‌های پیش از موعد
کاهش منابع مالی و افزایش کسری حق بیمه
دولتی شدن ساختار
تصمیمات تکلیفی و رفاهی بدون توجیه اقتصادی
عدم پرداخت بدهی دولت
افزایش فشار بر نقدینگی صندوق
انحلال شورای عالی تأمین اجتماعی
کاهش نظارت مؤثر و تصمیم‌گیری‌های کلان
اقدامات مورد نیاز برای اصلاح
سیدعلیرضا عونی، کارشناس پیشکسوت تأمین اجتماعی، پیشنهاد می‌دهد که سازمان تأمین اجتماعی باید به اصول بیمه‌ای بازگردد تا بتوان نتایج رفاهی پایدار از اقدامات آن دریافت کرد. همچنین استقلال مدیریتی این سازمان و بازگشت قدرت مدیرعامل به وضعیت گذشته، از دیگر اقدامات ضروری برای اصلاح وضعیت فعلی است.
همچنین اجرای سیاست‌های منسجم برای کاهش آلاینده‌ها و بهبود شرایط کاری در مشاغل سخت و زیان‌آور، می‌تواند از دامنه بازنشستگی‌های پیش از موعد بکاهد و منابع مالی صندوق را تقویت کند.
این سوال اکنون مطرح است که آیا دولت و وزارت کار اراده واقعی برای تغییر این روند و ایجاد اصلاحات ساختاری در این سازمان دارند یا خیر؟ بدون شک، حل این بحران نیازمند عزمی جدی و پایدار است.
