توافق ژنو: گامی شکننده در مسیر صلح تجاری چین و آمریکا

۱۵:۰۷ – ۲۲ ارديبهشت ۱۴۰۴ باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه – در پایان دو روز مذاکره فشرده در ژنو، پایتخت سوئیس، مقامات ارشد آمریکا و چین به توافقی اولیه برای تقویت تجارت دوجانبه و کاهش کسری تجاری ایالات متحده دست یافتند. این گفت‌وگوها، که با حضور اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا و هی لی‌فنگ، معاون نخست‌وزیر چین، برگزار شد، گامی مهم در مسیر تنش‌زدایی میان دو غول اقتصادی جهان به شمار می‌رود. با این حال، ابهام در جزئیات توافق و تداوم تعرفه‌های سنگین، چشم‌انداز این تفاهم را شکننده نگه داشته است.
دیپلماسی در قلب اروپا: چرا ژنو؟
مذاکرات ژنو در ویلای مجلل سفیر سوئیس در سازمان ملل، تحت تدابیر امنیتی شدید برگزار شد. انتخاب سوئیس به‌عنوان میزبان این گفت‌و‌گو‌ها تصادفی نبود. این کشور با سابقه طولانی در بی‌طرفی و میانجی‌گری در مناقشات بین‌المللی، فضایی امن و بی‌طرف برای مذاکره‌کنندگان فراهم کرد. اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، در سخنان خود از میزبانی سوئیس قدردانی کرد و این مکان را «فوق‌العاده» توصیف نمود. این انتخاب، پیامی ظریف به جهانیان داشت؛ دو قدرت اقتصادی جهان، هرچند درگیر تنش‌های عمیق هستند، اما آماده‌اند تا در فضایی بی‌طرف به گفت‌و‌گو بنشینند.
از سوی دیگر، ژنو به‌عنوان مرکز دیپلماسی جهانی، به‌ویژه در حوزه تجارت و اقتصاد، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. سازمان تجارت جهانی و دیگر نهاد‌های بین‌المللی مستقر در این شهر، بستری مناسب برای مذاکرات حساس فراهم می‌کنند. این مذاکرات که به گفته جیمسون گریر، نماینده تجاری آمریکا، «بسیار سازنده» بود، نشان داد که حتی در اوج اختلافات، دیپلماسی اقتصادی می‌تواند راهگشا باشد. با این حال، عدم انتشار جزئیات دقیق توافق، گمانه‌زنی‌ها درباره عمق و پایداری این تفاهم را افزایش داده است.
تعرفه‌های سه‌رقمی و بن‌بست تجارت دوجانبه
از فوریه ۲۰۲۵، زمانی که دونالد ترامپ با استناد به «وضعیت اضطراری ملی» ناشی از بحران فنتانیل، تعرفه‌های ۱۴۵ درصدی بر کالا‌های چینی وضع کرد، روابط تجاری آمریکا و چین وارد مرحله‌ای بحرانی شد. چین نیز با تعرفه‌های ۱۲۵ درصدی بر کالا‌های آمریکایی پاسخ داد و تجارت دوجانبه عملاً به بن‌بست رسید. این تعرفه‌ها نه‌تنها به اقتصاد دو کشور آسیب رساند، بلکه زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل کرد و قیمت کالا‌ها در بازار‌های بین‌المللی را افزایش داد.
بر اساس داده‌های وزارت بازرگانی چین، صادرات این کشور به آمریکا در آوریل ۲۰۲۵ بیش از ۲۰ درصد کاهش یافت. با این حال، صادرات کلی چین به لطف عملکرد قوی در بازار‌های آسه‌آن و دیگر مناطق، ۸.۱ درصد رشد نشان داد. این امر نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری اقتصاد چین در برابر فشار‌های تجاری آمریکا بود.
توافق موقت: کاهش تعرفه‌ها یا حفظ وضع موجود؟
یکی از نکات برجسته توافق ژنو، کاهش موقت تعرفه‌ها برای یک دوره ۹۰ روزه است. آمریکا تعرفه‌های خود را از ۱۴۵ درصد به ۳۰ درصد و چین تعرفه‌های خود را از ۱۲۵ درصد به ۱۰ درصد کاهش خواهد داد. این اقدام، اگرچه گامی مثبت تلقی می‌شود، اما به معنای عقب‌نشینی کامل از سیاست‌های تعرفه‌ای نیست. فقدان اشاره به حذف کامل تعرفه‌ها یا حتی کاهش دائمی آنها، نشان‌دهنده احتیاط هر دو طرف در اعتماد به یکدیگر است.
 پیامد‌های جهانی؛ هند در سایه توافق ژنو
یکی از نتایج غیرمستقیم جنگ تجاری آمریکا و چین، تقویت جایگاه هند در زنجیره تأمین جهانی بود. پس از اعمال تعرفه‌های سنگین بر کالا‌های چینی، بسیاری از خریداران آمریکایی به تأمین‌کنندگان هندی روی آوردند. این امر نه‌تنها به رشد صادرات هند به آمریکا منجر شد، بلکه مذاکرات برای یک توافق تجاری میان واشنگتن و دهلی‌نو را تسریع کرد. با این حال، توافق ژنو می‌تواند این فرصت راهبردی را برای هند تضعیف کند.
به گزارش «ایندیا اکسپرس»، صادرکنندگان هندی نگرانند که کاهش تعرفه‌ها بر کالا‌های چینی، جایگاه آنها در بازار آمریکا را تضعیف کند. برخی تأمین‌کنندگان چینی حتی پیش از این توافق، برای حفظ مشتریان آمریکایی خود به همکاری با صادرکنندگان هندی روی آورده بودند. حال، با احتمال بازگشت چین به جایگاه پیشین خود به دلیل قابلیت‌های فنی و زیرساختی پیشرفته‌اش، هند ممکن است بخشی از مزیت رقابتی خود را از دست بدهد.
تأثیر بر بازار‌های جهانی
توافق ژنو تأثیرات گسترده‌ای بر بازار‌های جهانی داشت. قیمت نفت برنت با افزایش ۱.۲۸ درصدی به ۶۴.۷۳ دلار در هر بشکه رسید، و نفت وست تگزاس اینترمدیت نیز با رشدی ۱.۳۹ درصدی، به ۶۱.۸۷ دلار رسید. این افزایش، ناشی از خوش‌بینی بازار‌ها به کاهش تنش‌ها میان دو مصرف‌کننده بزرگ نفت جهان بود. از سوی دیگر، کاهش تقاضا برای دارایی‌های امن، مانند طلا، منجر به افت ۱.۳ درصدی قیمت آن به ۳۲۸۲.۰۴ دلار در هر اونس شد.
بازار‌های سهام آسیا نیز، هرچند با احتیاط، شاهد رشد بودند. این واکنش‌ها نشان‌دهنده حساسیت بالای اقتصاد جهانی به روابط آمریکا و چین است. با این حال، هرگونه اختلال در اجرای توافق یا بازگشت به سیاست‌های تعرفه‌ای، می‌تواند این روند مثبت را معکوس کند.
چالش‌های پیش‌رو: آیا تنش‌زدایی پایدار است؟
اگرچه مذاکرات ژنو گامی مثبت در مسیر تنش‌زدایی بود، اما چالش‌های متعددی پیش روی این توافق قرار دارد. نخست، بی‌اعتمادی عمیق میان دو کشور است. مذاکره‌کنندگان چینی، به گفته گریر، «سرسخت» بودند و این نشان‌دهنده دشواری دستیابی به توافقی جامع است. دوم، عدم شفافیت در جزئیات توافق، از جمله نحوه نظارت بر اجرای آن، ابهاماتی را ایجاد کرده است. سوم، فشار‌های داخلی در آمریکا، به‌ویژه از سوی حامیان سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر علیه چین، می‌تواند دولت ترامپ را به تجدیدنظر در این توافق وادارد.
نقش بازیگران بین‌المللی
سوئیس، به‌عنوان میزبان این مذاکرات، بار دیگر نقش خود را به‌عنوان میانجی بی‌طرف در مناقشات جهانی تثبیت کرد. اما دیگر بازیگران، مانند اتحادیه اروپا و کشور‌های آسه‌آن، نیز با دقت تحولات را رصد می‌کنند. اتحادیه اروپا که خود با چالش‌های تجاری با آمریکا مواجه است، ممکن است از این توافق به‌عنوان الگویی برای مذاکرات خود با واشنگتن استفاده کند. در عین حال، کشور‌های آسه‌آن، که از تنش‌های تجاری آمریکا و چین سود برده‌اند، ممکن است با کاهش تقاضا برای کالا‌های خود مواجه شوند.
امیدی شکننده در افق تجارت جهانی
توافق ژنو، هرچند موقت و شکننده، روزنه‌ای از امید در روابط پرتنش آمریکا و چین گشوده است. این تفاهم که با کاهش موقت تعرفه‌ها و وعده کاهش کسری تجاری آمریکا همراه شده، می‌تواند نقطه عطفی در دیپلماسی اقتصادی دو کشور باشد. با این حال، پایداری این توافق به عوامل متعددی، از جمله اعتمادسازی، شفافیت، و مدیریت فشار‌های داخلی و خارجی، بستگی دارد. جهان، از بازار‌های مالی گرفته تا زنجیره‌های تأمین، با دقت تحولات بعدی را نظاره می‌کند. باید دید که ژنو آغازگر دوره‌ای جدید در تجارت جهانی خواهد بود، یا صرفاً فصلی کوتاه در داستان طولانی رقابت اقتصادی دو غول جهانی؟ 

درحال انتقال به خبر..