انحصار موقت و حمایت از توسعه بازار از نگاه صادق محمدی
اقتصاد100- دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی معتقد است حمایت از توسعه بازار با انحصار موقت توجیه‌پذیر است، اما نباید این انحصار به شکلی باشد که مسیر ورود رقبا را مسدود کند و جلوی رقابت سالم را بگیرد.
هشت ماه پس از شکایت زودکس و تپسی از اسنپ‌فود به شورای رقابت، رأیی صادر شد که در آن اسنپ‌فود به‌دلیل قراردادهای سرمایه‌گذاری با رستوران‌ها محکوم شد؛ اما شکایات دیگر علیه این پلتفرم، شامل ضدرقابتی بودن امتیاز عملکرد و خودترجیحی اسنپ‌کیچن، رد گردید.
روند تجدیدنظر در رأی شورای رقابت
درخصوص محکومیت مربوط به قراردادهای سرمایه‌گذاری، اسنپ‌فود درخواست تجدیدنظر کرده و باید دید نتیجه بررسی مجدد این موضوع چه خواهد بود.
نگاه صادق محمدی به موضوع انحصار
صادق محمدی، دبیر اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی، درباره رأی صادرشده اظهار داشت: «اینکه یک مجموعه بازاری را به‌طور کامل به انحصار درآورد، نه در آمریکا و نه در اروپا مشاهده نمی‌شود. با این حال، در کشور ما و حتی سایر کشورها، این امکان وجود دارد که یک مجموعه، به دلیل ساختن بازار و سرمایه‌گذاری، برای مدتی بازار را در اختیار داشته باشد. طول این مدت نیز بسته به توافق‌نامه موجود متغیر است، مثلاً سه یا پنج سال.»
انحصار موقتی در بازار نمونه‌ای جهانی
محمدی به مثال شرکت رایتل اشاره می‌کند؛ به‌عنوان نخستین اپراتور ارائه‌دهنده زیرساخت 3G و تماس تصویری، این اپراتور برای چند سال زیرساخت خود را به‌صورت انحصاری در اختیار داشت.
او توضیح داد: «رایتل به‌دلیل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها حق داشت تا مدت‌زمان مشخصی از دستاوردهایش بهره‌برداری انحصاری کند. این موضوع درباره اسنپ و سایر مجموعه‌ها نیز صدق می‌کند.»
محدودیت قانونی برای انحصار دائمی
محمدی با اشاره به قوانین بین‌المللی گفت: «در دنیا شرکت‌های پیشرو در بازار، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده و طبیعتاً بازار را به خود اختصاص می‌دهند، اما قوانین این اجازه را نمی‌دهد که بازار را به‌گونه‌ای قفل کنند که رقبا وارد نشوند.»
قراردادهای محدود به‌عنوان راه‌حلی متداول
دبیر اتحادیه تاکید کرد: «شرکت‌ها می‌توانند با رستوران‌هایی که زیرساخت و آموزش‌های لازم را در اختیارشان قرار داده‌اند، قراردادهای موقت داشته باشند؛ اما قراردادهای دائمی که بازار را قفل کنند، حتی در کشورهای دیگر نیز پذیرفتنی نیستند.»
جزئیات قراردادهای اسنپ‌فود
یکی از انتقادات عمده به اسنپ‌فود مربوط به قراردادهای انحصاری با رستوران‌ها است. با این حال، مهراد عبدالرزاق، رئیس هیئت‌مدیره اسنپ‌فود، توضیح داد که این قراردادها فقط با ۹ درصد از رستوران‌های طرف قراردادشان بسته شده‌اند. محمدی نیز باور دارد این آمار قابل تأمل است؛ زیرا در برخی شهرها مانند مشهد، تپسی سهم بازار قابل توجهی دارد.
بررسی تأثیر قدرت برند
محمدی افزود: «نوع قراردادی که با رستوران‌ها بسته می‌شود باید بررسی شود. اگر رستورانی بخاطر قرارداد با اسنپ امتیازاتی مانند باکس تبلیغاتی گرفته باشد، قاعدتاً تمایل به همکاری با رقبا را از دست خواهد داد؛ چراکه امتیازات به‌دست‌آمده را در صورت همکاری با سایر شرکت‌ها از دست می‌دهد. این نشان‌دهنده قدرت برند و سرمایه‌گذاری است و می‌تواند به ادعای انحصارگری خدشه وارد کند.»
احتمال اصلاح بندهای قرارداد
وی امکان دیگری را نیز مطرح کرد: «شاید شورای رقابت ایرادی حقوقی در قراردادهای سرمایه‌گذاری اسنپ‌فود دیده باشد و رأی صادره صرفاً با هدف اصلاح یکی از بندهای قرارداد صادر شده باشد.»
کمیسیون حل اختلاف؛ ابزار قانونی مغفول
محمدی همچنین به نقش اتحادیه در حل چنین اختلافاتی اشاره کرد و گفت: «در اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی، کمیسیون حل اختلاف وجود دارد که می‌توانست چنین مواردی را بررسی کرده و رأی صادر کند. اما در سال‌های اخیر به‌دلیل تعلیق و نیمه‌تعطیلی اتحادیه، این ظرفیت مغفول مانده است.»
او خاطرنشان کرد: «تنها دو ماه از شروع فعالیت تیم جدید اتحادیه گذشته و هنوز فرصت تشکیل کمیسیون‌ها فراهم نشده است. با فعال‌سازی چنین ظرفیت‌هایی می‌توان این قبیل موضوعات را در داخل اتحادیه حل‌وفصل کرد.»
