خلع سلاح «پ‌ک‌ک» از منظر دولت و مردم ترکیه
۱۰:۱۵ – ۲۴ ارديبهشت ۱۴۰۴ باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی حیدری* – گروه تروریستی پ ک ک در بیانیه‌ای اعلام کرد که فعالیت مسلحانه را کنار گذاشته و از انحلال خود خبر داد. این گروه با اشاره به تغییر وضعیت جهانی، از مبارزه دموکراتیک برای رسیدن به حقوق کرد‌ها خبر داد.
این اتفاق برای ترکیه‌ای که از سال ۱۹۸۴ با این گروه تروریستی درگیر فاز مسلحانه بوده و بنا بر ادعای مقامات ترکیه بیش از ۴۰ هزار کشته به دو طرف تحمیل کرده است، اتفاقی بسیار بزرگ است.
هر چند پروسه خلع سلاح و انحلال این گروه، زمانبر بوده و پیچیدگی‌ها و، اما و اگر‌های زیادی دارد، اما اصل مسلم این است که زین پس، موجودیتی به نام «پ ک ک» به تاریخ پیوسته و حتی اگر گروه‌های دیگری سر بر آورند نمی‌توانند از منظر عملیاتی و تاثیرگذاری سیاسی مانند این گروه دردسر آفرین باشند.
انحلال «پ‌ک‌ک» در منظر جامعه ترکیه
بررسی این رویداد از نگاه ترکیه می‌تواند وضعیت بهتری نسبت به آنچه رخ داده را پیش روی ما قرار دهد. از نظر مردمی باید گفت که با این اتفاق به دو گونه رفتار شده است. میانسالان و کهنسالان که درگیری‌های سخت دهه‌های گذشته بین ارتش ترکیه و پ ک ک و درگیری‌های این دو در شهر‌های مختلف بخصوص مناطق کردنشین را به خاطر دارند، به آن نگاه مثبتی داشته و آن را سرآغاز دوران جدیدی در ترکیه می‌دانند.
طی سال‌های گذشته، در نظرسنجی‌های مختلف در سطح ترکیه، تروریسم پ ک ک همواره جزو ۵ مسئله مهم برای مردم ترکیه بوده که بعد از تورم، بیکاری، تبعیض و بی عدالتی و وضعیت آموزش جای گرفته است.
در مناطق کردنشین نیز با توجه به وضعیت امنیتی که همواره وجود داشته، مردم این مناطق تصور می‌کنند که وضعیت بهتری را خواهند داشت. حتی کرد‌هایی که گرایشاتی به «پ‌ک‌ک» داشته‌اند نیز بر این باورند که این جریان بعد از فاز مسلحانه، فاز سیاسی را به رهبری عبدالله اوجالان دنبال خواهد کرد که نتیجه آن هر چه باشد، از درگیری نظامی بهتر بوده و به سود کرد‌ها خواهد بود.
اما نسل جوان ترکیه در این خصوص واکنش خاصی نداشته و دغدغه‌های دیگری در ذهن دارد که در آن جایی برای موضوع «پ‌ک‌ک» نبوده است.
انحلال و خلع سلاح «پ‌ک‌ک» از نگاه دولت اردوغان
دولت ترکیه و در راس آن رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور، از این رویداد به عنوان یک پیروزی بزرگ یاد کرده و تلاش می‌کند تا این دستاورد را در سایر بخش‌ها نیز به کار گیرد.
از جمله اینکه احتمال دارد با حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها که روند مذاکرات با اوجالان را دنبال می‌کرد، وارد ائتلاف شده و از آن برای طرح‌های سیاسی خود نظیر اصلاحات قانون اساسی در پارلمان بهره برداری کند.
این اتفاق می‌تواند در حوزه نظامی نیز تغییرات زیادی ایجاد کند. سلیمان سویلو وزیر کشور سابق ترکیه در سال ۲۰۲۳ گفته بود که هزینه مادی درگیری با پ‌ک‌ک طی ۴ دهه گذشته بیش از ۳ تریلیون و ۷۰۰ میلیارد لیره شده که با حساب امروز رقمی معادل ۱۰۰ میلیارد دلار می‌شود. این هزینه می‌تواند از این به بعد در حوزه تحقیق و توسعه و بخش‌های دیگر نظامی ترکیه به کار گرفته شود که موجب توسعه بیشتر صنعت نظامی این کشور می‌شود.
خلع سلاح پ‌ک‌ک باعث می‌شود که احزاب کردی فعال در سیاست ترکیه مانند حزب دموکراسی و برابری خلق‌ها با فراغ بال بیشتر و به دور از دیکته‌های قندیل که بعضاً باعث درگیری بین این احزاب و دولت ترکیه می‌شد، حقوق کرد‌ها را دنبال کرده و جایگاه واقعی خود به نسبت جمعیتشان را در بخش‌های مختلف مدیریتی و سیاسی ترکیه پیدا کنند.
گفته شده که عبدالله اوجالان رهبر پ‌ک‌ک با تکمیل پروسه خلع سلاح این گروه، از زندان امرالی خارج شده و در همان جزیره در خانه‌ای به زندگی خود ادامه خواهد داد. وی احتمالاً فعالیت سیاسی نظیر رهبری یک حزب را نیز از همانجا دنبال کند که این پروسه نیز به سود جامعه ترکیه خواهد بود.
طبیعتاً همه اعضای رده بالای پ‌ک‌ک از تصمیم گرفته شده راضی نبوده و احتمالاً شاهد شکل گیری گروه‌ها یا پیوستن برخی اعضا به گروه‌های مسلح کردی در منطقه نظیر کرد‌های سوریه باشیم که این موضوع نیز همکاری منطقه‌ای را بیش از پیش موجب می‌گردد.
در بعد بین المللی نیز ترکیه با استفاده از کارت غلبه بر گروه مسلح تروریستی بعد از ۵ دهه می‌تواند بازیگری بیشتری در منطقه داشته باشد. آنکارا و بغداد در حوزه خلع سلاح پ‌ک‌ک در ارتفاعات قندیل همکاری خواهند داشت و این همکاری امنیتی منجر به توسعه روابط و تعمیق آن در بخش‌های اقتصادی نیز خواهد شد.
همچنین این اتفاق منجر به افزایش وزن سیاسی ترکیه در منطقه خواهد شد، زیرا توانسته بر یک بحران داخلی ۵۰ ساله غلبه کند و با فراغ بال بیشتری به مسائل داخلی و خارجی بپردازد.
از منظر تبلیغاتی نیز اردوغان به در سطح جهانی به عنوان رهبری شناخته می‌شود که توانست بر یک بحران ریشه دار غلبه کند. امری که میانجیگری در درگیری‌های بین المللی را برای او و ترکیه معقول‌تر می‌نمایاند.
در مجموع می‌توان گفت که خلع سلاح پ‌ک‌ک در بلند مدت منجر به توسعه بیشتر سیاسی در ترکیه و احتمالاً دریافت حقوق بیشتر آنها در سپهر سیاسی این کشور خواهد شد.
در فضای بین المللی هم باعث ارتقای وزن و نقش ترکیه بخصوص در حل تنش‌ها و درگیری‌های بین المللی می‌شود.
*کارشناس مسائل ترکیه
