از نعمت تا فساد؛ تحریم‌ها و چالش‌های اقتصادی پشت پرده ایران
اقتصاد100- تحریم‌های آمریکا علیه ایران، ضربه‌ای شدید بر اقتصاد کشور وارد کرد و منجر به افزایش تورم، رشد فقر و کاهش رشد اقتصادی شد، به‌گونه‌ای که می‌توان اقتصاد ایران را به دوران پیش و پس از تحریم تقسیم کرد.
تحریم؛ عاملی برای افزایش مشکلات اقتصادی
بررسی عوامل کلان اقتصادی نظیر تورم، بی‌کاری و رشد اقتصادی نشان‌دهنده تاثیرات عمیق تحریم‌ها بر کشور است.
براساس داده‌ها، میانگین تورم از سال ۶۹ تا ۹۰ حدود ۱۸.۵ درصد بوده، اما در دهه ۹۰ این رقم به ۲۵ درصد و از زمان خروج ترامپ تا سال ۱۴۰۱ به ۴۲.۴ درصد رسیده است. این افزایش تورم، رشد فقر و نابرابری را در جامعه تشدید کرده است.
کاهش رشد اقتصادی در دهه تحریم
در زمینه رشد اقتصادی نیز تغییرات قابل‌توجهی مشاهده شده است. متوسط رشد اقتصادی در سال‌های ۶۹ تا ۱۳۹۰ حدود ۴.۵ درصد بود، اما در دهه ۹۰ این رقم به تقریباً صفر رسیده است. این امر نشان‌دهنده کاهش قابل‌توجه سطح رفاه عمومی، کاهش سرمایه‌گذاری، فرسایش زیرساخت‌های صنعتی و کاهش شدید فرصت‌های اشتغال برای جوانان است.
تحریم نه تنها بر عوامل کلان اقتصادی تاثیر گذاشته، بلکه باعث شد درآمدهای نفتی کشور کاهش یابد و حتی نفت ایران با قیمت‌های پایین‌تر از بازار جهانی فروخته شود.
از سوی دیگر، گروه‌هایی برای دورزدن تحریم شکل گرفتند که به “کاسبان تحریم” مشهور شدند. این موضوع باعث گسترش فساد در ساختار اداری و اقتصادی شد. شاخص ادراک فساد که میزان فساد در بخش عمومی کشورهای جهان را ارزیابی می‌کند، نشان می‌دهد ایران در دوران تحریم عملکرد مناسبی نداشته است. نمره ایران در این شاخص از ۲۸ در سال ۹۱ به ۲۳ در سال ۱۴۰۳ کاهش پیدا کرده است. فساد همچون یک بیماری مسری بوده و گسترش آن به فساد سیستماتیک انجامیده است.
رشد کسری بودجه و آسیب به دولت
بررسی کسری‌های بودجه نشان می‌دهد دوران پساتحریم شاهد افزایش چشمگیر کسری‌ها بوده‌ایم. این موضوع، مانعی جدی برای اجرای طرح‌های اساسی و به تأخیر افتادن آنها شده است.
ادامه این وضعیت برای بیش از یک دهه موجب آسیب جدی به ساختار دولت شده است، به گونه‌ای که حتی پس از رفع تحریم نیز به سادگی رفع نخواهد شد. نظام مالی کشور شامل بانک‌ها، بیمه و بورس نیز تحت تأثیر این شرایط آسیب‌های فراوانی دیده‌اند.
تحریم‌ها همچنین مانع از برخورد جدی دولت با چالش‌های اساسی کشور شده و امروز با مشکلات متعددی مواجه هستیم که حل آنها نیازمند منابع مالی و اصلاحات ساختاری عمیق است.
چالش‌های ناشی از تحریم و انزوا از بازار جهانی
تحریم‌ها در حقیقت یک جنگ تخریبگر بوده‌اند. یکی از دلایل اصلی وضعیت نابسامان کنونی، رویکرد ایدئولوژیک به جای توجه به توسعه کشور است. در چنین شرایطی، رابطه دولت با ملت باید بر اساس توسعه شکل گرفته و تغییرات اساسی در دیدگاه‌ها ایجاد شود.
رویکرد ایدئولوژیک باید جای خود را به رویکردی توسعه‌گرا بدهد تا امکان توافقات پایدار در مذاکرات فراهم شود. تصور اینکه رفع تحریم‌ها به معنای پایان مشکلات است، کاملاً اشتباه است. رفع تحریم اما می‌تواند آغازگر دوره‌ای از اصلاحات ساختاری و کاهش سایه جنگ و انزوای کشور باشد.
▸ بازداشت قاتل فراری قبل از خروج از کشور
▸ کلاهبردار ۸۶۰ هزار دلاری به کشور مسترد شد
▸ اعمال قانون ۳۱ هزار خودرو به دلیل تخلفات مربوط به پلاک در تهران
▸ برنامه قطعی برق استان خوزستان و اهواز سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ | ساعات خاموشی برق خوزستان سه شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴
