آینده اقتصاد ایالات متحده در دستان ترامپ
پنج سال پس از آنکه دنیا زیر سایه یک بیماری همه‌گیر قرار گرفت و اقتصاد جهانی به ناچار تعطیل شد، حالا اقتصاددانان بار دیگر با بحرانی جدید روبه‌رو شده‌اند: موج تازه‌ای از تعرفه‌های دونالد ترامپ علیه چین. همان‌طور که در اوج کرونا، تحلیلگران به داده‌های نوظهوری مانند رزرو رستوران و تحرک شهری روی آوردند، اکنون نیز در نبود شاخص‌های سنتی، از روش‌های نوآورانه برای سنجش آثار جنگ تجاری استفاده می‌کنند.
براساس گزارش اکونومیست، حتی پیش از آنکه تعرفه‌های جدید از ۹ آوریل به اجرا درآیند، نشانه‌هایی از نگرانی در میان مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارهای آمریکایی دیده می‌شد. طبق نظرسنجی فدرال رزرو دالاس، سطح تولید در ماه آوریل به پایین‌ترین سطح خود رسیده و آمار رسمی نیز نشان می‌دهد تولید ناخالص داخلی آمریکا سالانه ۰.۳ درصد کاهش یافته است. کسری تجاری آمریکا نیز به دلیل هجوم شرکت‌ها برای انباشت کالاهای وارداتی پیش از اجرای تعرفه‌ها، رو به افزایش گذاشته است.
نگاه به دریا؛ چه چیزی از کشتی‌ها می‌توان فهمید؟
با آنکه بسیاری از شاخص‌های آنی دوران کرونا دیگر منتشر نمی‌شوند یا ارتباطی به موضوع ندارند، اما داده‌های حمل‌ونقل دریایی جهانی هنوز هم قابل اتکاست. کشتی‌های کانتینری معمولاً موقعیت و محموله خود را در هر مرحله مخابره می‌کنند و می‌توان مسیر آنها را به صورت بلادرنگ رصد کرد. این داده‌ها به اقتصاددانان کمک می‌کند تا تاثیر واقعی تعرفه‌ها را بر تجارت دریایی بررسی کنند.
در هفته منتهی به ۲۵ آوریل، حدود ۱۰ کشتی کانتینری حامل ۵۵۵ هزار تن کالا از چین به بنادر لس‌آنجلس و لانگ بیچ رسیده‌اند؛ عددی مشابه سال گذشته. اما باید در نظر داشت که سفر این کشتی‌ها ممکن است ۲ تا ۴۰ روز طول کشیده باشد، بنابراین احتمالاً بیشتر این کالاها پیش از اجرای تعرفه‌ها از چین حرکت کرده‌اند.
با این حال، رزرو سفرهای جدید بین چین و آمریکا از ۱۴ آوریل نسبت به سال قبل، ۴۵ درصد کاهش یافته است. هم‌زمان، سفرهای بدون رزرو (عبور کشتی‌ها بدون بارگیری کالا) به ۴۰ درصد رسیده که نشان‌دهنده کاهش تقاضاست. گزارش شرکت Freightos نیز حاکی از آن است که هزینه حمل دریایی بین شانگهای و لس‌آنجلس در یک ماه اخیر حدود ۱۰۰۰ دلار به ازای هر کانتینر کاهش یافته؛ در مقابل، قیمت حمل از ویتنام به آمریکا به همین میزان افزایش یافته که نشانه‌ای از تغییر مبدا واردات توسط کسب‌وکارهای آمریکایی است.
تأخیر در اثرگذاری کامل جنگ تجاری
اقتصاددانان هشدار می‌دهند که شوک‌های تجاری با تأخیر در اقتصاد بروز می‌کنند. بسیاری از شرکت‌ها هنوز با تکیه بر موجودی قبلی فعالیت می‌کنند. افزایش تقاضا برای انبارهای وثیقه‌ای نیز نشان‌دهنده تلاش کسب‌وکارها برای ذخیره‌سازی در نزدیکی بنادر و پرداخت گمرک تنها هنگام ترخیص کالاهاست. همچنین، شرکت‌ها برای حفظ رابطه با مشتریان یا پایبندی به قراردادهای فعلی، هنوز افزایش قیمت نداده‌اند.
در همین حال، وقفه ۹۰ روزه در تعرفه‌های برخی کشورها مانند هند، فرصتی به شرکت‌ها داده تا تأمین‌کنندگان جدید بیابند. برای نمونه، شرکت اپل اعلام کرده که قصد دارد تولید آیفون برای بازار آمریکا را به جای چین، به هند منتقل کند.
انعطاف زنجیره تأمین؛ محدود و زمان‌بر
تجربه گذشته نشان داده که انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین بسیار محدود است. در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، تعرفه‌هایی به‌مراتب ملایم‌تر تقریباً به‌طور کامل به مصرف‌کنندگان آمریکایی منتقل شد. یافتن تأمین‌کننده جایگزین ممکن است حدود یک سال زمان ببرد.
پیتر سند، از مشاوران ارشد لجستیک شرکت زینتا، تأکید می‌کند که شرکت‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه پس از بحران‌هایی مانند کرونا، انسداد کانال سوئز و حملات دریایی اخیر، در برابر شوک‌های سیاستی جدید بسیار آسیب‌پذیرند. به گفته رئیس بندر لس‌آنجلس، «مهلت‌های موقت، برای بیشتر شرکت‌ها بسیار کوتاه است تا بتوانند مسیرهای تدارکاتی خود را تنظیم کنند».
حتی اگر آمریکا در آینده تصمیم بگیرد تعرفه‌ها را کاهش دهد، بسیاری از طرح‌های سرمایه‌گذاری و استخدام متوقف شده‌اند و بازگرداندن این برنامه‌ها زمان‌بر خواهد بود. کاهش موجودی‌ها، تاخیر در حمل‌ونقل و سردرگمی لجستیکی می‌تواند اثرات بلندمدت‌تری بر اقتصاد بگذارد.
هزینه‌های اقتصادی، پیامدهای سیاسی؟
سؤال مهم این است که آیا این هزینه‌ها می‌تواند منجر به تجدیدنظر سیاسی در واشنگتن شود؟ پاسخ، چندان امیدوارکننده نیست. بر اساس پژوهش جدید دیوید آتور از MIT و همکارانش، مناطق آسیب‌دیده از تعرفه‌های دور اول ترامپ، در انتخابات بعدی بیش از گذشته به جمهوری‌خواهان رای داده‌اند. به نظر می‌رسد بخشی از افکار عمومی آمریکا، «مقابله با چین» را فارغ از هزینه‌های اقتصادی، ضرورتی راهبردی می‌دانند.
اقتصاد آمریکا هنوز وارد طوفانی تمام‌عیار نشده است. اما به نظر می‌رسد افق حمل‌ونقل، نوید روزهای آرامی نمی‌دهد.
